İhsan Nuri Paşa Mahabad Cumhuriyeti'nde yer aldı mı?
Bir kaç örnek vermek gerekirse; Ağrı Direnişi içerisinde en çok savaşçı sayısına sahip olan Şeyh Abdulkadir, aşiretinin (Sakan Aşireti) büyük çoğunluğu ile Mahabad'ın kuruluşunda yer alıp, Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin Mako, Xoy Bölgeleri Valiliği görevinde bulundu. Hesenanlı Ferzende Bey'in kardeşi Kazım Bey'de (Kazım Of) yine aynı şekilde Mahabad'ın kuruluşundan, yıkılışına kadar Mahabad'a yöneticilik yapıp, sürekli Qazî Muhammet'in yanında yer aldı (1). Kısacası, kimisi pêşmerge, kimisi yönetici her bir Ağrı Savaşçısı, ayrı bir görev alıp Mahabad'a katıldı.
Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nde görev alan Ağrı Savaşçılarından bahseden bazı araştırmacılar, "Acaba İhsan Nuri'nin Mahabad'da konumu neydi?", veya "Acaba İhsan Nuri neden Mahabad'ta yer almadı?" gibi soruları okuyucularına yöneltmişler.
Bende eskiden bu soruyu sürekli kendime sorardım; "Acaba İhsan Nuri Paşa'nın Mahabad'ta konumu neydi?" Uzun zaman, hiç bir kaynağa ulaşamadan, bu sorunun cevabını bulmaya çalıştım. Sonrasındaki yıllarda sosyal medya üzerinden Doğu Kürdistan'ın Salmas kentinden olan Faxir Mamedî ile tanıştım. Faxir Mamedî, Ağrılı olmamdan dolayı bana çok ilgi duyuyor, sürekli Ağrıyı övüyordu. Birgün Ağrı'yı neden bu kadar çok sevdiğini sorunca, derin bir 'axx' çekip, iki sebebinin olduğunu söyledi. Birincisi; Babası Senar Mamedî'nin elli yıl pêşmergelik yaptığını, ve bu elli yılın nerdeyse tamamını Herêma Araratê'de (Ararat Bölgesi) geçirdiğini, babasının buraları karış karış bildiğini ve sürekli buralardan sözettiğini, söyledi. İkincisi; İhsan Nuri Paşa'nın, babası Senar Mamedî ve amcası ile yakın dost olduğunu, İhsan Nuri Paşa ile iyi aile ilişkilerinin olduğunu, İhsan Nuri Paşa'nın çok büyük bir lider, gerçek bir yurtsever olduğunu, ve İhsan Nuri gibi değerli bir liderin Ağrı Direnişi'ne liderlik etmesinden dolayı Ağrı'yı çok sevdiğini söyledi.
Faxir Mamedi'nin bunları anlatması üzerine, hemen İhsan Nuri Paşa'nın Mahabad'taki konumunu sordum. Faxir Mamedî, İhsan Nuri Paşa'nın Mahabad'ın kuruluşuna yakın Qazî Muhammet ile görüştüğünü, Qazî ile sert konuştuğunu ve bundan dolayı Qazî Muhammet'in, Mahabad'ta İhsan Nuri Paşa'ya yer verdiğini söyledi.
İhsan Nuri Paşa, Qazî Muhammet ile neden sert konuştu? dediğimde, Qazî'nin Urmiye ve çevresini Azerilere verdiğini ve Mahabad'lı olmayan Kürdlere üstün görevler vermediğini, İhsan Nuri Paşa'nın da bu sebepten dolayı Qazî'ye şöyle dediğini, söyledi:
"Qazî hazretleri Urmiye ve Miyanduwa gibi şehirler, Kürtlerin şehirleridir. Siz benden önce buradaydınız ve benden iyi bilirsiniz, daha öncesinde burada Kürdler ve çok küçük bir Ermeni nüfusu yaşıyordu. Azeriler buralara sonradan gelmiş bir halktır, nasıl olurda buralar Azerilerin oluyor? Sizden rica ediyorum, biz evimizin duvarlarını yeni oluşturuyorken, dikkatli olalım, bir taş eksik olursa, bu ev sağlam olmaz. Ve yönetici olan her Kürd, Mahabad'lı olmak zorunda değildir; Xoylu, Kırmaşanlı, Bokanlı, Qesrişirinli, Serdeştli ve Makolu olsunlar, Kürdistan sadece Mahabad değildir."
İhsan Nuri Paşa, Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nde yer almak için ne tür girişimlerde bulundu? diye sorduğum da, Faxir Mamedi, İhsan Nuri'nin 8-9 defa Qazi Muhammet'e mektup yazdığını, herşeye rağmen Mahabad'ta yer alıp, Kürt halkına hizmet etmek istediğini belirtti, ancak hiç bir mektuba cevap alamadığını ve babası ile amcasının tüm bunlara şahit olduğunu belirtti.
Iğdır ve Ağrı'nın yakın tarihi ile ilgili hazırlananan 'Iğdır Sevdası'(2) adlı kitabın tamamı, röportajlardan oluşuyor. Kitapta, Ağrı Direnişine katılan ve Ağrı Direnişi sonrasında İran'a gidip, Mahabad'ta yer almış bir çok savaşçı ile de konuşulmuş. Söz konusu röportajlarda, İhsan Nuri Paşa'nın Mahabad'a gittiği ve Mahabad'ta görev alan Ağrı Savaşçılarının İhsan Nuri Paşa'yı büyük bir sevinçle ile karşıladıklarını ve İhsan Nuri Paşa'nın kısa bir zaman Mahabad'ta kaldıktan sonra, tekrar geri döndüğü belirtiliyor.
1: Kazım Bey'in hayat hikayesini dinleyen Qazî Muhammet, "of" der ve bunun üzerine, o günden sonra, Kazım Bey'in lakabı 'of' olur ve herkes ona, 'Kazım Of' der.
2: Mücahit Özden Hun- Iğdır Sevdası
Bavê Avşîn
Yorumlar
Yorum Gönder